Đừng tùy tiện gán cho "Phật nói"!
GNO - Đức Phật là bậc Giác ngộ cao tột, Đạo của Ngài còn được gọi là Đạo
Trí tuệ - Đạo Giải thoát. Nếu là Phật tử hoặc có duyên học Phật ít nhiều
thì càng phải thật cẩn trọng và tỉnh thức khi học hỏi giáo pháp của Đức
Thế Tôn để tránh lầm đường lạc lối.
Chúng ta tự hào vì mình là đệ tử
Phật gia, là sứ giả Như Lai nhưng đôi khi chính sự xuề xòa, dễ dãi của
chúng ta trong lúc học hỏi giáo pháp của Đức Thế Tôn lại vô tình làm
xuyên tạc và hạ thấp giá trị của giáo pháp cao tột, vi diệu của Đạo
Phật.
Chúng ta đã dễ dãi và thiếu cẩn trọng như
thế nào khi học Phật pháp? Lỗi lớn nhất mà chúng ta hay mắc phải đó là
tiếp nhận giáo pháp
một cách thiếu căn cứ về nguồn gốc chính thống của bài kinh.
Ở Việt
Nam, chúng ta thường hay dùng câu “Phật nói…” - như một công thức chung
khi trích dẫn giáo pháp của Đức Phật để đảm bảo lời mình nói là đúng
theo ý Phật, có cơ sở luận cứ, luận chứng, có tính thuyết phúc rõ ràng.
Tuy nhiên chúng ta đã quá lạm dụng 2 từ “Phật nói”.
Một số người chưa
hề đọc qua bài kinh, hoặc đọc sơ sài vài cuốn sách Phật giáo, chỉ nghe
từ người khác nói lại, truyền lại cho nhau hoặc từ một số trang mạng
đăng vô tội vạ những lời hay ý đẹp rồi ghi là lời của Phật dạy. Có khi
những câu nói lượm lặt từ đâu nghe có vẻ triết lý, phù hợp với suy nghĩ
của mình rồi vì nghĩ Phật là bậc Đại Trí tuệ nên nghĩ câu nói nghe hay
này là của Phật nói.
Kinh Phật thuyết đầy đủ giá trị chân lý, cơ
sở, mục đích, ý nghĩa, khế lý, khế cơ chứ không tùy tiện, dễ dãi như ta
tưởng.
Đáng buồn hơn khi chúng ta còn nhầm lẫn, chắp vá và “nhập khẩu”
những giáo lý ngoại đạo vào Phật giáo do vô tình, cẩu thả hoặc thiếu
hiểu biết.
Tôi có làm trò chơi nhỏ trên trang cá nhân của mình, yêu cầu
người chơi viết một câu kinh, lời Phật dạy mà bạn tâm đắc. Kết quả nhận
được rất nhiều câu trả lời nhưng đáng buồn là khoảng 95% câu trả lời
không trích dẫn nguồn gốc bài kinh, bài kệ, khoảng 60% câu trả lời không
tìm được trích dẫn mà chỉ ghi là Phật nói, nguồn từ trang web, bài viết
trên mạng v.v...; khoảng 40% câu trả lời không phải là lời Phật nói mà chỉ
là câu danh ngôn, lời hay ý đẹp hoặc giáo lý của tôn giáo khác.
Nếu tiếp tục trích dẫn theo kiểu như thế dù vô tình - chúng ta đang làm giảm giá trị cao đẹp của giáo pháp
Đức Thế Tôn. Không phải nghe cái gì hay hay thì liền cho là của Phật
dạy. Đây là những vụng về, thiếu sót khi ta nghe, học và hành trì giáo pháp.
Khi muốn nói câu gì của Phật dạy hoặc nghe ai nói cái gì mà
cho là do “Phật nói” thì phải tự hỏi mình hoặc hỏi lại người kia: Phật nói trong kinh nào? Bài giảng nào? Hoàn cảnh ra bài kinh Phật dạy
ra sao? Trong kinh sách nào? Ai xuất bản? Ở đâu?
Ít nhất thì cũng phải
biết tên bài kinh, chương hay phẩm nào mà có câu nói đó. Học Phật không
cần quảng đại bao la, uyên thâm, áo nghĩa. Học Phật cần giản dị, rõ
ràng, xác thực và chính thống để tránh xuyên tạc lời dạy của Đức Thế
Tôn, tránh cho chúng ta đi lạc đường rồi phải mắc kẹt mãi trong vòng
luân hồi triền miên không lối thoát.
Vậy làm thế nào để biết
được lời dạy của Đức Phật có chính thống hay không?
Đức Phật đã đưa ra 6
đặc tính để nhận diện chân giáo pháp: “svākhāto bhagavatā dhammo
sandiṭṭhiko akāliko, ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhī
ti”. Thứ nhất là thiện thuyết bởi Đức Thế Tôn (svākhāto bhagavatā
dhammo), thứ hai là hiện chứng bằng thân chứ không viển vông mơ tưởng
(sandiṭṭhiko), thứ ba là vượt thoát thời gian, thời đại nào thì cũng
đúng và chân xác (akāliko), thứ tư là đến để mà thấy, phải tự mình thực
tập trải nghiệm để chứng nghiệm (ehipassiko), thứ năm là dẫn đạo đi lên,
có công năng đưa lên con đường hướng thượng (opanayiko) và cuối cùng là
tự mình có thể giác tri (paccattaṃ veditabbo viññūhī).
Vậy nếu có nghe “Phật nói” bạn nhớ phải hỏi “Phật nói trong kinh nào?” nhé!
Thích Đồng Tâm
Đức Phật thuyết bài pháp đầu tiên cho 5 anh em Ngài Kiều Trần Như - Tranh PGNN
- TPHCM: Phiên họp mở rộng Phật giáo Quận 6 trước thềm Đại lễ Phật đản PL.2568 – DL.2024 (25-04-2024)
- Khai mạc Hội nghị sinh hoạt Giáo hội khu vực phía Nam năm 2024 (25-04-2024)
- Hội đồng Chứng minh xét duyệt tấn phong giáo phẩm và cho ý kiến về một số vấn đề của Giáo hội (02-04-2024)
- Khai mạc Hội nghị Ban Thường trực Hội đồng Trị sự GHPGVN tại TP.HCM (14-01-2024)
- Ban Giáo dục Phật giáo TP.HCM sẽ mở Trường nội trú Sơ - Trung cấp Phật học tại chùa Phổ Quang (06-01-2024)
- GHPGVN tưởng niệm Đức Phật hoàng Trần Nhân Tông tại Trung tâm Trúc Lâm Yên Tử (Quảng Ninh) (13-12-2023)
- Ban Trị sự GHPGVN TP.HCM tiếp đại biểu dự Hội nghị Ban Thư ký Diễn đàn châu Á vì hòa bình (09-10-2023)
- Khánh tuế Đức Pháp chủ và chư vị Trưởng lão Hội đồng Chứng minh GHPGVN (28-08-2023)
- Tịnh xá Lộc Uyển: Hội mùng 8 dâng y ca sa (25-08-2023)
- Phật giáo Q.6 tổ chức hội thi diễn giảng tại chùa Bồ Đề Lan Nhã (09-08-2023)